Chủ trì buổi làm việc của Thường trực Chính phủ với hai Tổng Công ty Lương thực miền Bắc và miền Nam, Thủ tướng nói: “Phải thu mua hết lúa cho nông dân, lợi nhuận thấp nhất là 30%, không làm được việc này là có khuyết điểm và lỗi với dân”. Thủ tướng nhấn mạnh vệc cần làm hiện nay là phải nhanh chóng nâng cấp và đầu tư xây dựng thêm hệ thống kho chứa lương thực trong năm 2009-2010 để chủ động thu mua lúa gạo và các mặt hàng nông sản.
Thủ tướng chỉ rõ Việt Nam hiện là một trong 3 quốc gia sản xuất lúa gạo lớn và là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 trên thế giới nhưng giá cả thấp, chưa tạo được thương hiệu và thị trường vững chắc. Việc xử lý cung ứng đảm bảo lương thực trong nước nhiều lúc lúng túng, chưa hình thành được một hệ thống liên kết từ doanh nghiệp Nhà nước đến nông dân.
Trên tinh thần này, Thủ tướng chỉ đạo, một trong số những nhiệm vụ cụ thể mà hai tổng công ty lương thực cần phải làm hiện nay là phải khẳng định được vị thế và thương hiệu gạo Việt Nam, tạo một hệ thống thị trường vững chắc trên thị trường gạo thế giới, vừa đảm bảo an ninh lương thực vừa xuất khẩu và cải thiện đời sống cho nông dân. Hai đơn vị cần tiếp tục làm thu mua hết lúa cho nông dân ngay đầu vụ với giá cả hợp lý, xuất khẩu có hiệu quả, cung ứng, mở rộng hệ thống bán, đa dạng hóa sản xuất.
Căn cứ vào giá xuất khẩu trong nước và giá thành từng vụ, Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn khảo sát, xây dựng giá thành từng vụ để nông dân có lãi thấp nhất 30%, nếu lỗ nhà nước bù, nếu giá cao sẽ tiến tới lập quỹ bình ổn. Trong việc này, hai tổng công ty phải đóng vai trò chủ lực, phải thu mua hết lúa hàng hóa cho nông dân, dứt khoát không để lặp lại câu chuyện người trồng lúa thu nhập bấp bênh.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Bộ Công Thương cần nghiên cứu thêm về những vấn đề mang tầm chiến lược, như chủ động nghiên cứu thị trường, định hướng cho người dân sản xuất ra các sản phẩm phù hợp với xu thế và nhu cầu của thị trường, đảm bảo đầu ra cho các sản phẩm nông nghiệp nói chung và lúa gạo nói riêng. Ngân hàng Phát triển Việt Nam đảm bảo đủ vốn (khoảng 3.000 tỷ đồng) để hai tổng công ty xây dựng kho chứa lương thực, đồng thời phát huy các chợ đầu mối thu mua lương thực, cảng tiêu thụ… tiết kiệm chi phí, mua lúa cho nông dân với giá cao.
Thủ tướng đề nghị Hiệp hội Lương thực Việt Nam và hai tổng công ty cần chủ động nguồn hàng và thâm nhập thị trường, trong đó chú trọng xây dựng thương hiệu, bảo đảm bình ổn giá cả an toàn lương thực trong nước trong bất kỳ tình huống nào, xây dựng thị trường và từng bước xây dựng hệ thống siêu thị lương thực, thực phẩm ở các địa phương phục vụ nhu cầu của nhân dân.
Báo cáo Thường trực Chính phủ, Tổng Giám đốc Tổng Công ty lương thực miền Nam Trương Thanh Phong cho biết năm 2008, Tổng Công ty đã bán ra trên 2,6 triệu tấn gạo, trong đó xuất khẩu trên 2,2 triệu tấn. Tổng Công ty đã đưa vào khai thác 7 kho lương thực với tích lượng trên 82.600 tấn và hai nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản. Năm 2009, Tổng Công ty đảm bảo mua vào và bán ra 2,8 triệu tấn gạo.
Tổng Giám đốc Tổng Công ty lương thực miền Nam nhận khuyết điểm trước Thường trực Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chưa chủ động can thiệp ngay tại thời điểm xảy ra sốt giá gạo trong tháng 4/2008, gây bất ổn thị trường trong nước, nhất là trong bối cảnh lạm phát trong nước tăng cao.
Tổng giám đốc Tổng Công ty lương thực miền Bắc Trần Bá Hoàn cho biết năm 2008 đơn vị đã mua vào 2,72 triệu tấn lương thực qui thóc và bán ra 2,62 triệu tấn, trong đó xuất khẩu đạt 600.000 tấn. Năm 2009, Tổng Công ty dự kiến sẽ mua vào 2,85 triệu tấn lương thực và bán ra 2,7 triệu tấn, trong đó xuất khẩu 720.000 tấn gạo.